Paul de Kort, PIER+HORIZON (2016). Foto Gert Schutte

Meer over dit werk

De collectie Land Art van Flevoland is in 2016 uitgebreid met een zevende landschapskunstwerk: PIER+HORIZON van Paul de Kort. Het kunstwerk is gesitueerd in het Zwarte Meer, het randmeer dat de Noordoostpolder scheidt van het vaste land van Overijssel, een weids landschap waar de horizon altijd zichtbaar is.

Ruim een eeuw voordat de Noordoostpolder werd drooggelegd verbond hier een 6 km lange strekdam, de 'Zuiderkrib', de oever van Overijssel met een lichtwachtershuis midden in de Zuiderzee. Als rijksmonument ligt het voormalige lichtwachtershuis 'Oud Kraggenburg' nu op een terp te midden van de akkers van de Noordoostpolder. Een kaarsrecht en bijna één kilometer lang betonpad verbindt de Zwartemeerweg met de Zwartemeerdijk en herinnert ons aan de lijn van die voormalige Zuiderkrib. De stenen strekdam zelf is grotendeels verdwenen in de golven van het Zwarte Meer, maar bij kalm weer zien we in het verlengde van het betonpad enkele honderden meters verderop in het Zwarte Meer nog altijd een restant van de krib boven water komen.

Bij de fundering van de Zuiderkrib en het lichtwachtershuis werden in het midden van de 19e eeuw niet de traditionele zinkstukken van wilgenteen toegepast, maar zogenaamde kraggen. Kraggen zijn in elkaar gegroeide resten van waterplanten, vooral riet, die als eilanden op het water drijven. Kraggen komen veel voor in de veenplassen van noord Overijssel. Deze kraggen werden in lange repen gesneden en richting Zuiderzee gesleept om daar met stortsteen te worden verzwaard en afgezonken.

Met PIER+HORIZON wil Paul de Kort de voormalige Zuiderkrib opnieuw boven water halen. Hij doet dit door een 135 meter lange vlondersteiger in het verlengde van het betonpad in het Zwartemeer te plaatsen. In een gebied met een doorsnede van ruim 250 meter rond het uiterste puntje van de pier staan 36 palen in een streng patroon. Op het water drijven 15 kraggen die ieder 20 bij 2 meter meten en zijn beplant met riet. Elke krag is aan de korte zijde verankerd aan een van de palen en kan, gestuurd door wind en stroming, vrij om het verankeringspunt draaien.

Tijdens de wandeling over het rechte betonpad vanaf de Zwartemeerweg blokkeert de Zwartemeerdijk tot het allerlaatste moment het vrije zicht op het Zwarte Meer, maar eenmaal bovenop de dijk openbaart de weidsheid van het Zwarte Meer zich in één oogopslag. Aan de voet van de dijk steekt de kaarsrechte streep van de pier tot ver in het Zwarte Meer. Het veld van palen en kraggen strekt zich zo ver uit als het blikveld rijkt.

Vanaf de Kadoelersluis wordt het kunstwerk tijdens een langere wandeling over de Zwartemeerdijk al van verre geïntroduceerd en ontvouwt het zich heel geleidelijk.
De afgelegen ligging en de inspanning om het te kunstwerk bereiken dragen bij aan de beleving ervan, maar de ultieme ervaring heb je als je eenzaam op het uiterste puntje van de smalle, lange pier staat, temidden van de weidsheid van het Zwarte Meer en omringd door het veld van palen en kraggen.

Vanaf de Zwartemeerdijk maakt een webcam iedere ochtend een foto van het moment dat de zon in het oosten exact in één lijn staat met de pier en de camera. Gedurende een jaar groeit een fotosequentie waarin de seizoenen traag in elkaar verglijden. Intussen slingeren de kraggen onrustig om hun ankerpunten op de al maar draaiende wind, tintelt het zonlicht op de golven rond de pier, kan het zwaar bewolkt zijn, stralend weer of nevelig, dwingt een stevige zuidwester of kille oostenwind de kraggen in een streng gelid of geselt een felle regenbui het water van het Zwarte Meer. De zon klimt in een loodrechte lijn langzaam naar zijn hoogste punt op 21 juni om vervolgens langs diezelfde lijn rond eind oktober weer achter de horizon te verdwijnen; één jaar samengebald in één etmaal.

Bekijk de foto's op www.pierplushorizon.nl

Tekst: Paul de Kort

Paul de Kort bij Kunststof - Radio 1

Paul de Kort werd geïnterviewd door Frenk van der Linden voor het radioprogramma Kunststof over zijn ontwerp PIER+HORIZON voor het werd gerealiseerd. Luister het terug op de website van NTR.