Meer informatie
In Almere Pampus liggen vijf elkaar kruisende lijnen als een vreemd schriftteken in het landschap. Drie smalle kanalen, een strook zwart grind met een sculptuur van aluminium wanden erop en een voetgangerspad vormen het Land Art project Polderland Garden of Love and Fire van architect Daniel Libeskind (Lodz, Polen, 1946).
Eén van de grootste Spaanse mystici en dichters Juan de la Cruz (1542 - 1591) inspireerde Libeskind met zijn gedicht Levende vlam van de liefde voor zijn werk in Almere. In Polderland Garden of Love and Fire verbinden de lijnen mensen in andere plaatsen en tijden met elkaar. De drie kanalen staan symbool voor de imaginaire verbinding van drie steden: Salamanca, de stad waar Juan de la Cruz studeerde, Berlijn, waar Libeskind op dat moment woonde en werkte en Almere, de plaats waar het kunstwerk ligt. Het geometrische patroon van Polderland Garden of Love and Fire voegt zich naadloos in het Flevolandse cultuurlandschap waar natuur, kunst en techniek ook zijn samengevoegd. (1) Lijnen spelen een belangrijke rol in het werk van Libeskind. Ze fungeren niet alleen als geometrische vorm maar ook als verbinding of juist als grens. Met zijn vormentaal wil Libeskind uitdrukking geven aan de loop van het leven en de geschiedenis en aan verhalen van een bepaalde plek.
De labyrintische aluminium sculptuur symboliseert de ontdekkingstocht tijdens het menselijk leven. Dwalen door dit abstracte en vereenvoudigde labyrint leidt tot een confrontatie met obstakels en momenten van benauwend onbehagen terwijl de volgende afslag weer open en vol mogelijkheden is. Dit gevoel van ontheemding speelt ook een rol in het persoonlijke leven van Libeskind. Geboren in Polen emigreerde hij naar de Verenigde Staten en later ook naar Israël en Berlijn. Cultuurgeschiedenis, zijn persoonlijke verleden maar ook de idee van de genius loci, zijn terugkerende thema's in zijn werk. Hij vraagt zich af wat de genius loci, de geest van een plek zoals die in het collectieve geheugen gegrift staat, van Almere is. (2) New town Almere heeft zich nog geen veertig jaar geleden gehecht aan de bodem van de voormalige Zuiderzee en Libeskind geeft met de leegte in zijn werk de geschiedloosheid van Almere en de ontworteling van de bewoners van het polderland weer. Met Polderland Garden of Love and Fire creëert Libeskind ook een spirituele plek in de polder als symbool voor het nieuwe leven: een meditatietuin om te reflecteren op de wisselwerking tussen landschap en bebouwde omgeving, natuur en cultuur en verleden en toekomst. Nu ligt Polderland Garden of Love and Fire nog midden in de velden van het niet bebouwde Almere Pampus. Wanneer in de toekomst ook dit zuidwestelijke gedeelte van Almere bebouwd wordt, krijgt het kunstwerk als ooggetuige van het verleden een andere betekenis in het stedelijke landschap.
Libeskind was in de eerste plaats een architectuurtheoreticus. Hij ontwierp prachtige gebouwen met geometrische en complexe constructies maar realiseerde deze nooit. Het eerste uitgevoerde architectonische ontwerp van de 'papieren' architect was het Joodse Museum in Berlijn in 1999. Het Land Art project Polderland Garden of Love and Fire dat al uit 1997 stamt, neemt dan ook een bijzondere plek in binnen zijn oeuvre. Libeskind wordt gezien als één van de belangrijkste vertegenwoordigers van het deconstructivisme in architectuur: een benadering die in de eerste plaats door de Franse filosoof Jacques Derrida (1930) vertegenwoordigd werd. Het deconstructivisme is een stroming in de architectuur waar bijvoorbeeld ook Rem Koolhaas, architect van het stadshart van Almere toe gerekend wordt. Volgens Libeskind ligt de betekenis van architectuur niet meer in het scheppen van de bebouwde omgeving. Door alle nieuwe communicatiemiddelen is de stad volgens hem onzichtbaar en zelfs overbodig geworden. Deze staat van ontheemding en ontworteling gold voor Libeskind als de huidige menselijke conditie. (3) De beeldtaal van de deconstructivisten is erop gericht de vraag te beantwoorden wat architectuur nu wezenlijk is en welke plaats het inneemt in de realiteit van het alledaagse. Door middel van lijnen, hellende vlakken en rechte vormen proberen zij de complexiteit van het dagelijkse leven in architectuur tot uitdrukking te brengen.
Garden of Love and Fire op de website van Studio Libeskind
Locatie: Pampushavenweg (tussen Oostvaardersdijk en Brikweg), Almere
Materialen: aluminium, beton, water, bomen
Afmetingen: 250 x 250 meter
Eigendom en onderhoud: gemeente Almere. Uitvoering onderhoud: De Kunstwacht. Uitvoering groenbeheer: Tomin Groep. De omliggende grond is in eigendom en beheer van het Flevo-landschap.
Noten:
(1) Esther Agricola, Architectuur van de ontheemding. De Mysterieuze taal van Daniel Libeskind. p. 41, in: Antoinette Andriesse & Lia Gieling, (red.), (1999), Landschapskunst in Almere, Museum De Paviljoens. (2) Petran Kockelkoren, In de geest van de Polder, p.5, in Antoinette Andriesse & Lia Gieling, (red.), (1999), Landschapskunst in Almere, Museum De Paviljoens. (3) Esther Agricola, Architectuur van de ontheemding. De Mysterieuze taal van Daniel Libeskind. p. 42, in: Antoinette Andriesse & Lia Gieling, (red.), (1999), Landschapskunst in Almere, Museum De Paviljoens.
In deze video van Mood Masters vertellen de gemeente, Kunstwacht BV en curator Martine van Kampen over de restauratie van Polderland Garden of Love and Fire in 2017:
Een TED talk van Daniel Libeskind: 17 words of architectural inspiration:
Het kunstwerk was erg beschadigd en is door de gemeente Almere opnieuw geplaatst, in samenwerking met Kunstwacht BV. Sinds woensdag 4 oktober 2017 is het kunstwerk weer in herstelde staat te bewonderen.